مزيت رقابتي صنعت مس کشور در بازار جهاني

به گزارش معدن نیوز -نشست تخصصی با موضوع «پایش طرح جامع مس» توسط انجمن مس ایران با حضور هیئت‌مدیره انجمن مس، سمیه خلوصی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو و سلطان‌زاده مدیرعامل شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست بهرام شکوری با بیان اینکه کشور در حال حاضر فاقد هرگونه استراتژی توسعه صنعتی است، گفت: ضرورت تعریف یک چشم‌انداز در کشور احساس می‌شود تا ضمن آن پتانسیل و ظرفیت‌های داخلی و خارجی مشخص شود و در این راستا نیز تمامی زنجیره باید برای تحقق آن تلاش کنند.

وی افزود: توسعه صنعت مس نیازمند توسعه حمل‌و‌نقل، زیرساخت و .‌‌.. است و در کنار توسعه بخش‌ها باید سیستمی در جهت پایش اجرای این استراتژی وجود داشته باشد. 

رئیس انجمن مس عنوان کرد: نوآوری و فناوری‌های نوین نیاز به فلز مس را افزایش داده است و آینده این صنعت بسیار روشن است. کشور ایران با قرار گیری در کمربند آلپ و هیمالیا پتانسیل خوبی در این صنعت دارد و در حال حاضر علاوه بر استان کرمان در آذربایجان و خراسان جنوبی نیز ذخیره‌های مس کشف شده است.

شکوری در ادامه گفت: با توجه به اینکه در حال حاضر مجموع ذخایر ایران برابر با ۵۴ میلیون تن مس محتوی ارزیابی می‌شود، می‌طلبد که یک استراتژی برای توسعه صنعت مس تهیه شود.

وی بیان کرد: با سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی و دسترسی به تکنولوژی‌های به‌روز، ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد خواهد شد.

به گفته‌ی وی طرح جامع صنعت مس مانند طرح جامع صنعت فولاد کشور می‌تواند موفق باشد؛ با تهیه سند جامع مس می‌توانیم شاهد توسعه صنعت مس و صنایع وابسته به آن باشیم و انجمن مس در این راستا می‌تواند مطالبه‌گر اهداف سند جامع صنعت مس کشور باشد.

رئیس انجمن مس تاکید کرد: برای تهیه این سند، باید بخش خصوصی و دولتی به یک اجماع برسند تا بتوانند وزارت صمت را جهت اجرای این سند مکلف کنند.

در ادامه فرشید سلطان‌زاده مدیرعامل شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آرتوپات عنوان کرد: حدود ۸۹۰ میلیون تن ذخابر مس در جهان وجود دارد و شیلی صاحب بیشترین دخایر مس در جهان است. 

وی افزود: مجموع ذخایر ایران برابر با ۵۴ میلیون تن مس محتوی ارزیابی می‌شود و کشورمان رتبه پنجم بزرگترین دارنده ذخایر معدنی را داراست.

سلطان‌زاده ادامه داد: طی سال‌های گذشته، اکتشافات معادن موجود و اکتشافات جدید، خوشبختانه نتیجه‌بخش بوده و ذخایر کشور طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. علی‌رغم وضعیت خوب صنعت در حوزه ذخایر معدنی، توسعه تولید مس در کشور، شرایط چندان مساعدی ندارد و بهره‌برداری از ذخایر روند نزولی را طی کرده است.

وی با اشاره به توزیع جغرافیایی حلقه‌های صنعت مس در جهان گفت: توزیع جغرافیایی کاتد و تولید محصولات نیمه ساخته منطبق بر توزیع جغرافیایی مصرف مس است. در صورت حذف تولید کاتد از توزیع جغرافیایی کاتد، توزیع تولید آن دقیقا منطبق بر مصرف مس در مناطق مختلف دنیا است.

سلطان‌زاده درباره جایگاه صنعت مس ایران در جهان گفت: کشور با تولید ۳۴۰ هزار تن مس محتوی در رتبه ۱۵ تولید معدنی دنیا است. همچنین با تولید ۳۰۶ هزار تن کاتد مس در رتبه ۱۸ و تولید ۲۵۴ هزار تن محصولات نیمه ساخته در رتبه ۲۳ تولید دنیا قرار گرفته است.

وی با اشاره به چالش‌های اصلی تهدیدکننده صنعت مس کشور بیان کرد: عدم تمرکز کافی منابع مالی، زیرساختی و مدیریتی در مسیر صحیح توسعه و سرعت کم پیشرفت صنعت مس که باعث تاخیر در اجرای پروژه‌های پربازده و بعضا تعریف و اجرای پروژه‌هایی بدون توجیه اقتصادی شده است. همچنین رشد سریع رقبا با توجه به قیمت‌های بالای مس و امکان از دست دادن سهم بازار به دلیل کندی فعالیت‌های توسعه‌ای و چالش‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی از دیگر چالش‌های این صنعت است؛ در حالی که انتظار داریم به سهمی فراخور رتبه ذخایر معدنی دست یابیم. تداوم فشارهای خارجی و تحریم‌ها که قطعا در آینده، صنعت مس کشور را به دلیل نقش اساسی آن در اقتصاد کشور و دور زدن تحریم‌ها با وسواس بیشتری هدف قرار خواهند داد. همچنین چالش‌های مرتبط با تامین آب و بعضا انرژی که آینده صنایع معدنی کشور و همین‌طور صنعت مس را تهدید می‌کند.

سلطان‌زاده در ادامه گفت: ابهامات کلیدی که طرح جامع مس به آنها پاسخ داده است عبارتند از؛ مهم‌ترین اهداف صنعت در حلقه‌های مختلف زنجیره کدام اهداف و با چه وزن اهمیتی هستند؟ با توجه به شکاف سهم تولید معدنی کشور با سهم ذخایر آیا بایستی در بخش تولید معدنی این شکاف را پرکنیم و یا ذخایر را برای آیندگان حفظ کنیم؟ در صورت محدودیت منابع مالی زیرساختی و … آیا منابع بایستی به نسبت توزیع شود و یا صلاح است منابع در حلقه‌هایی با اولویت بالاتر سودآوری و اشتغال بالاتر و آلایندگی کمتر متمرکز شود؟ رویکردهای صنعت مس در کشور تا چه میزان بایستی با روندهای جهانی در حوزه بازار، اقتصاد و مسائل زیست محیطی در تطابق باشد؟ و در نهایت ارزیابی و عارضه‌یابی سیاست‌های قبلی توسعه صنعت مس و نتایج حاصل از آنها، بایستی چه تاثیری بر انتخاب متدلوژی مناسب تدوین اهداف و استراتژی‌های جدید صنعت داشته باشد؟

وی همچنین عنوان کرد: در مطالعات اخیر اولویت بندی ٤٤ ماده مهم و بحرانی کشور بر اساس شاخص‌های جامع شناسایی مواد معدنی بحرانی، مواد معدنی ارزش آفرین و مواد معدنی توام با فرصت‌های ویژه فلز مس رتبه نخست را در میان سایر مواد معدنی کشور به خود اختصاص داد؛ صنعت مس کشور می‌تواند یکی از مزیت‌های رقابتی معدن و صنایع معدنی ایران در بازار جهانی تلقی شود.

وی تاکید کرد: ایران از حیث ذخایر معدنی مس جایگاهی ویژه داشته و بایستی عقب‌ماندگی در تولید معدنی با تمرکز بالا در اجرای پروژه‌های تغلیظ و نگاهی متفاوت و متمایز به معدنکاران کوچک مقیاس، به سرعت جبران شود. میزان مصرف مس کشور در صنایع مصرف‌کننده چندان بالا نیست و تا زمانی که صنایع مصرف‌کننده مس در کشور توسعه پیدا نکرده و یا اقتصاد ذوب و پالایش بهبود نیابد، صادرات کنسانتره حاشیه سود و اشتغال بیشتری نصیب کشور خواهد کرد.

سلطان‌زاده ادامه داد: ظرفیت موجود ذوب و پالایش در کشور طی دهه جاری کافی بوده و توسعه واحدهای ذوب و پالایش تا افق طرح (سال ١٤٠٩)، به دلیل سود پایین و اشتغال گران و محدود، به صرفه نیست و پیشنهاد می‌شود از ظرفیت موجود با تاکید بر افزایش بهره‌وری تولید، استفاده شود. پیش‌بینی می‌شود با افزایش سودآوری این واحدها در دهه ۲۰۳۰، امکان سرمایه‌گذاری در این بخش وجود داشته باشد.

به گفته‌ی سلطان‌زاده اولویت‌ها در بخش ذوب و پالایش و پایین دست صنعت در افق طرح، افزایش بهره‌وری تولید، برندینگ و بازاریابی بین‌المللی است. در بخش پایین دست صنعت، ظرفیت خالی قابل توجهی در دسترس است که پتانسیل اشتغال‌زایی بالایی نیز دارد. با تسریع سرمایه‌گذاری در بخش معدن و برندینگ محصولات در بخش پایین دست، صنعت مس کشور پتانسیل دستیابی به ۶.۳ الی ۱۲.۷ میلیارد دلار ارزش‌افزوده، سهم ٣.٤ الی ۷ درصدی از GDP و ایجاد ۸۵ الی ۱۵۱ هزار نفر اشتغال را تحت سناریوهای مختلف دارد. 

وی مهم‌ترین محدودیت‌ها در صنعت مس  را عدم تمرکز مدیریتی، بحران دسترسی به آب و بازاریابی بین‌المللی محصولات به خصوص در بخش پایین دست صنعت دانست.

وی همچنین گفت: اولویت احداث صنایع پایین دست اسید سولفوریک مانند واحدهای تولید کودهای فسفاته، سولفاته و واحد تولید AIF به دلیل در دسترس بودن بخشی از مواد اولیه آن و نیاز قابل توجه کشور، باعث افزایش بهره‌وری واحدهای ذوب خواهد شد.

سمیه خلوصی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو نیز در این نشست تخصصی عنوان کرد: طی ۲ گذشته نسخه اولیه طرح جامع صنعت مس آماده شده است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو عنوان کرد: با توجه به اینکه دسترسی ما به اطلاعات صنایع پایین‌دست صنعت مس بسیار مختصر بود، سیاست‌گذاری مناسبی برای این صنعت اتخاذ نشده است. لذا باید کار جدی بر روی صنایع پایین دستی انجام شود و در این راستا به تخصص و دانش انجمن مس برای تکمیل این سند نیاز داریم.

به گفته خلوصی سند جامع صنعت مس کشور باید با اجماع نظریات متخصصان بخش خصوصی و دولتی تهیه شود.