محدودیت‌های صادراتی چین بر عناصر کمیاب خاکی؛ سودمند برای پکن، زیان‌بار برای کسب‌وکارها

بر اساس گزارش رویترز، محدودیت‌های صادراتی چین بر عناصر کمیاب خاکی (REE) و آهن‌رباها، که در آوریل ۲۰۲۵ به تلافی تعرفه‌های آمریکا اعمال شد، زنجیره تأمین جهانی خودرو را مختل کرده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، را به میز مذاکره کشانده است. با این حال، این محدودیت‌ها برای شرکت‌های داخلی چین، که با اقتصاد راکد و کاهش تقاضای داخلی مواجه‌اند، به یک چالش بزرگ تبدیل شده است.

چین، که ۹۰ درصد آهن‌رباهای کمیاب خاکی جهان را تولید می‌کند، شاهد کاهش فروش صادراتی تولیدکنندگان آهن‌ربا بوده، در حالی که بازار داخلی، به‌ویژه در بخش خودروهای برقی (EV)، تحت فشار است. داده‌های عمومی نشان می‌دهد که صادرات در سال ۲۰۲۴ بین ۱۸ تا ۵۰ درصد درآمد ۱۱ تولیدکننده بزرگ آهن‌ربای کمیاب خاکی را تشکیل می‌داد. الی ساکلاتوالا، رئیس قیمت‌گذاری فلزات در آرگوس، اظهار داشت: «فروش این شرکت‌ها از دو جهت تحت فشار است – صادرات مختل‌شده و تقاضای داخلی ضعیف.»

با وجود توافق آمریکا و چین در ۲۷ ژوئن برای ازسرگیری جریان صادرات REE، بورس محصولات کمیاب خاکی بائوتو اعلام کرد که اجرای این توافق زمان‌بر خواهد بود و موجودی‌ها در انبارها انباشته شده‌اند. تولیدکنندگان کوچک و متوسط در آوریل و مه تولید خود را حدود ۱۵ درصد کاهش دادند و دو تولیدکننده آهن‌ربا به رویترز گفتند که انتظار کاهش درآمد در سال جاری را دارند، اگرچه به دلیل حساسیت موضوع، نخواستند نامشان فاش شود.

دیوید آبراهام، استاد دانشگاه بویز استیت، اظهار داشت که فرآیند پیچیده صدور مجوزهای صادراتی، که نیازمند اطلاعات گسترده است، هزینه‌ها و تأخیرها را افزایش داده و احتمالاً به ادغام در صنعت منجر خواهد شد. او افزود: «پکن ممکن است این ادغام را منفی نداند، زیرا به کنترل بهتر جریان مواد کمک می‌کند.» محدودیت‌های چین، که از قانون کنترل صادرات سال ۲۰۲۰ الهام گرفته شده، به پکن امکان نظارت دقیق بر زنجیره تأمین را می‌دهد، اما به قیمت تضعیف تولیدکنندگان داخلی تمام شده است.

این محدودیت‌ها، که در ابتدا به دلیل تعرفه‌های آمریکا اعمال شد، بخشی از استراتژی پکن برای استفاده از تسلط خود بر REE به‌عنوان اهرم ژئوپلیتیکی است. با این حال، کوری کامبز، رئیس تحقیقات مواد معدنی حیاتی در تریویوم چین، معتقد است که افزایش اخیر قیمت سهام تولیدکنندگان آهن‌ربا با پیش‌بینی‌های منطقی از آینده صنعت همخوانی ندارد. در حالی که چین معافیت‌های موقتی برای خودروسازان غربی مانند جنرال موتورز و فورد صادر کرده، محدودیت‌ها برای کاربردهای نظامی همچنان پابرجاست، که نشان‌دهنده پیچیدگی مذاکرات تجاری جاری است.