معدننیوز بررسی کرد:
مالیات کربن؛ نقطه عطف تاریخی در صنعت آلومینیوم اروپا
طرحهای کربنزدایی صنعتی در سراسر اروپا یکی از بزرگترین تغییرات سیاستی در صنعت از زمان انقلاب صنعتی محسوب میشود. در حالی که دولتها در سراسر جهان میان تعهدات اقلیمی و حفظ رقابتپذیری اقتصادی درگیرند، سازوکارهای قیمتگذاری کربن به ابزاری محوری برای کاهش انتشار در بخشهای انرژیبر تبدیل شدهاند. در قلب این تحول، مالیات مرزی کربن (CBAM) اتحادیه اروپا قرار دارد که صنعت آلومینیوم – با زنجیره تأمین جهانی و مصرف بالای انرژی – را با پیچیدگیهای بیسابقهای روبهرو کرده است.
به گزارش معدننیوز، طرحهای کربنزدایی صنعتی در سراسر اروپا یکی از بزرگترین تغییرات سیاستی در صنعت از زمان انقلاب صنعتی محسوب میشود. در حالی که دولتها در سراسر جهان میان تعهدات اقلیمی و حفظ رقابتپذیری اقتصادی درگیرند، سازوکارهای قیمتگذاری کربن به ابزاری محوری برای کاهش انتشار در بخشهای انرژیبر تبدیل شدهاند. در قلب این تحول، مالیات مرزی کربن (CBAM) اتحادیه اروپا قرار دارد که صنعت آلومینیوم – با زنجیره تأمین جهانی و مصرف بالای انرژی – را با پیچیدگیهای بیسابقهای روبهرو کرده است.
اجرای مرحله مالی CBAM از ژانویه ۲۰۲۶
طبق طرح CBAM، که از ژانویه ۲۰۲۶ وارد فاز مالی میشود، اتحادیه اروپا هزینههای کربنی را به واردات از کشورهایی با سیاستهای زیستمحیطی کمتر سختگیرانه تعمیم میدهد. این سازوکار در عمل نحوه تصمیمگیری تولیدکنندگان، نوردکاران و مصرفکنندگان آلومینیوم را در زمینه سرمایهگذاری، تأمین مواد اولیه و موقعیت رقابتی در بازارهای جهانی دگرگون میکند.
در مرحله انتقالی (اکتبر ۲۰۲۳ تا دسامبر ۲۰۲۵)، گزارشدهی الزامی بود اما پرداخت مالی انجام نمیشد؛ در حالی که فاز اجرایی از سال ۲۰۲۶ مستلزم پرداخت منظم هزینههای کربنی و تأیید مستقل میزان انتشار طبق استانداردهای نظام تجارت انتشار اتحادیه اروپاست.
اهداف اقتصادی پشت اجرای مالیات مرزی کربن
CBAM تنها ابزاری محیطزیستی نیست و با چند هدف اقتصادی همزمان طراحی شده است:
– جلوگیری از نشت کربن بهمنظور جلوگیری از رقابت ناعادلانه تولیدکنندگان خارجی
– تولید درآمد پایدار برای اتحادیه اروپا؛ برآوردها حاکی از درآمدی بین ۱ تا ۱۴ میلیارد یورو در سال از محل صنایع مشمول است
– همسویی استراتژیک با اهداف «توافق سبز اروپا» از طریق تشویق جهانی به کاهش انتشار گازهای گلخانهای
– صنعت آلومینیوم به دلیل وابستگی ۶۰درصدی اروپا به واردات و پیچیدگی زنجیره تأمین جهانی، چالشی ویژه برای نظام مالیات کربن ایجاد میکند.
شدت کربنی در میان تأمینکنندگان جهانی آلومینیوم
پیامدهای اقتصادی CBAM بر بازار آلومینیوم اروپا
اجرای مالیات کربنی باعث افزایش هزینههای تولید در کل زنجیره ارزش آلومینیوم میشود. ساختار قیمتگذاری بر اساس هزینه نهایی (marginal cost) عمل میکند؛ یعنی حتی تولیدکنندگان کمکربن نیز تحت تأثیر افزایش کلی قیمتها قرار میگیرند.
ژان-مارک ژرمن، مدیرعامل شرکت «کانستلیوم»، این حالت را موجب تضعیف مزیت رقابتی تولیدکنندگان پاکتر توصیف کرد: «تمام آلومینیوم، صرفنظر از منبع، در نهایت با قیمتی بالاتر فروخته خواهد شد چون آخرین تن عرضهکننده، قیمت بازار را تعیین میکند.»
افزایشهای برآوردی هزینه شامل موارد زیر است:
افزایش سالانه ۱ تا ۱.۴ میلیارد یورویی در هزینه واردات شمشهای اولیه
رشد ۱۵ تا ۲۵درصدی هزینه تولید در مرحله نیمهفرآوری
برتری تجاری برای بازیافتکنندگان آلومینیوم بهدلیل معافیت نسبی از CBAM
افزایش هزینه تأمین سرمایه در گردش برای پیشپرداخت تعهدات کربنی
در نتیجه، حاشیه سود صنایع تبدیلی (خودروسازی، بستهبندی، هوافضا) تحت فشار قرار میگیرد؛ بهویژه در بخش بستهبندی که توان انتقال افزایش هزینه به مشتری پایینتر است.
تأثیر بر تأمینکنندگان جهانی آلومینیوم
چین بیشترین ریسک را در برابر CBAM دارد. با شدت کربنی میان ۱۸ تا ۲۲ تن CO₂ در هر تن آلومینیوم، هزینههای این کشور ممکن است تا ۸۰۰ درصد افزایش یابد. منبع این شدت بالا وابسته به شبکه برق زغالسنگی و انتشارهای غیرمستقیم (Scope 2 و 3) است.
در آفریقا، پیشبینی میشود صادرات آلومینیوم به اروپا حدود ۱۴ درصد کاهش یافته و رشد اقتصادی قاره را حدود ۰.۹ درصد کاهش دهد. گینه، که ۸۰ درصد تولید آلومینیوم آفریقا را در اختیار دارد، بهطور ویژه متأثر خواهد شد.
در مقابل، کشورهای کمکربن مانند نروژ و ایسلند بیشترین مزیت را دارند. هر دو کشور با تکیه بر انرژیهای کاملاً تجدیدپذیر، شدت کربنی ۲ تا ۴ تن در هر تن آلومینیوم را ثبت کردهاند که بسیار کمتر از میانگین جهانی ۱۴ تن است.
کانادا نیز در مناطق دارای انرژی برقآبی (کبک و بریتیشکلمبیا) موقعیت رقابتی مطلوبی دارد، در حالی که واحدهای مبتنی بر گاز طبیعی در معرض هزینههای متوسط قرار میگیرند. ظرفیت کل سالانه این کشور حدود ۳.۵ میلیون تن است.
در مورد روسیه، اثر CBAM عملاً ناچیز است زیرا تحریمهای تجاری پیشین، دسترسی صادرکنندگان روس به بازار اروپا را تقریباً از بین بردهاند.
در نهایت، ترکیه با فناوری کوره قوس الکتریکی و اتکای نسبی به گاز طبیعی، بهعنوان تأمینکنندهای با ریسک متوسط و مزیت جغرافیایی نزدیک به اروپا مطرح میشود و میتواند سهم بیشتری از بازار منطقهای بهدست آورد.