جهان در آستانه انقلاب انرژی ۳.۳ تریلیون دلاری؛
انرژی‌های تجدیدپذیر اوج می‌گیرند، اما موانع شبکه برق تهدیدی جدی است
جهان در سال ۲۰۲۵ شاهد سرمایه‌گذاری بی‌سابقه ۳.۳ تریلیون دلاری در بخش انرژی است که بیش از ۴۰ درصد آن، معادل ۲.۲ تریلیون دلار، به انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص دارد و بیش از دو برابر سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی است.
جهان در سال ۲۰۲۵ شاهد سرمایه‌گذاری بی‌سابقه ۳.۳ تریلیون دلاری در بخش انرژی است که بیش از ۴۰ درصد آن، معادل ۲.۲ تریلیون دلار، به انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص دارد و بیش از دو برابر سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی است.
این تحول، که به گفته بی‌رول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، ناشی از نگرانی‌های امنیت انرژی در میان عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی است، نقطه عطفی در گذار جهانی به انرژی پاک محسوب می‌شود.
انرژی خورشیدی با جذب ۴۵۰ میلیارد دلار، پیشتاز این سرمایه‌گذاری‌هاست، در حالی که ذخیره‌سازی باتری با ۶۵ میلیارد دلار و انرژی هسته‌ای با ۷۵ میلیارد دلار نیز رشد چشمگیری دارند. در مقابل، سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز با کاهش ۶ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شده است.
چین با سرمایه‌گذاری معادل مجموع ایالات متحده و اتحادیه اروپا، رهبر جهانی در این حوزه است و یک‌سوم هزینه‌های جهانی انرژی پاک را به خود اختصاص داده است. این کشور در زمینه‌های خورشیدی، بادی، برق‌آبی، هسته‌ای، باتری‌ها و خودروهای برقی پیشتاز است. در سال ۲۰۲۵، سرمایه‌گذاری در تولید برق برای اولین بار ۵۰ درصد بیشتر از هزینه‌های صرف‌شده برای استخراج زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی بوده که نشان‌دهنده تغییر اولویت‌های اقتصادی به سمت انرژی پاک است.
با این حال، چالش‌های بزرگی پیش رو است. شبکه‌های برق جهانی برای پشتیبانی از این حجم عظیم انرژی تجدیدپذیر با موانع جدی مواجه‌اند. افزایش تقاضا از سوی هوش مصنوعی، مراکز داده و خودروهای برقی، که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ تا ۴ درصد از مصرف برق جهانی را تشکیل دهند، نیاز به دو برابر شدن ظرفیت انتقال منطقه‌ای را برجسته می‌کند.
گروه براتل تخمین می‌زند که ۲ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۰ برای مدرن‌سازی خطوط انتقال برق مورد نیاز است، در حالی که سرمایه‌گذاری فعلی سالانه ۴۰۰ میلیارد دلار است که ناکافی است. تأخیر در صدور مجوزها و موانع زنجیره تأمین نیز این روند را کند کرده است.
سیاست‌های ایالات متحده تحت تأثیر خروج این کشور از مذاکرات جهانی آب‌وهوا و کاهش احتمالی حمایت فدرال از فناوری‌های پاک قرار دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با تسریع در حذف اعتبارات مالیاتی حیاتی، ممکن است پروژه‌های تجدیدپذیر را به تأخیر بیندازد یا متوقف کند. با این حال، سیاست‌های ایالتی، الزامات شرکت‌های برق و اقتصاد بازار، که به سمت سوخت‌های ارزان‌تر و کم‌آلاینده گرایش دارد، همچنان به پیشبرد این حرکت کمک می‌کند. شرکت‌های فناوری مانند آمازون، گوگل و مایکروسافت، و همچنین خرده‌فروشانی مانند والمارت و صنایع بزرگی مانند جنرال موتورز، به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر ادامه می‌دهند.
از سوی دیگر، نابرابری در سرمایه‌گذاری جهانی مشهود است. آفریقا، با ۲۰ درصد جمعیت جهان، تنها ۲ درصد از سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی پاک را دریافت می‌کند و کل سرمایه‌گذاری انرژی در این قاره در دهه گذشته یک‌سوم کاهش یافته است. IEA خواستار افزایش قابل‌توجه عمومی بین‌المللی برای جذب سرمایه‌های خصوصی در اقتصادهای در حال توسعه شده است.
این رونق انرژی، که توسط فناوری‌های پاک هدایت می‌شود، نه‌تنها بازارهای انرژی را بازسازی می‌کند، بلکه نحوه مصرف انرژی را نیز تغییر می‌دهد. با این حال، بدون سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های شبکه و مدیریت موانع سیاسی و لجستیکی، این انقلاب ممکن است با محدودیت‌هایی مواجه شود که پتانسیل آن را تضعیف کند.