سلطه چین بر بازار جهانی عناصر نادر خاکی و مواد معدنی حیاتی

به گزارش معدن‌نیوز، چین با سهم ۶۹ درصدی در تولید عناصر نادر خاکی و ۹۰ درصدی در فرآوری آنها، کنترل زنجیره جهانی مواد معدنی حیاتی را در اختیار گرفته و به یکی از مهم‌ترین اهرم‌های قدرت صنعتی و ژئوپلیتیکی جهان تبدیل شده است.

چین در دو دهه اخیر با ترکیب سیاست‌های صنعتی هماهنگ، سرمایه‌گذاری راهبردی، کنترل معادن و توسعه ظرفیت‌های عظیم فرآوری، به بزرگ‌ترین بازیگر جهانی در حوزه عناصر نادر خاکی و مواد معدنی حیاتی بدل شده است. آمارها نشان می‌دهد این کشور ۶۹.۲ درصد از تولید جهانی عناصر نادر خاکی و حدود ۹۰ درصد از ظرفیت فرآوری آن‌ها را در اختیار دارد.

برتری چین تنها به استخراج محدود نیست؛ بلکه حلقه‌های فرآوری، تولید قطعات میان و نهایی را نیز در مقیاس بزرگ هدایت می‌کند. مواد معدنی حیاتی مانند گالیوم (۹۹ درصد تولید جهانی)، آنتیموان، و گرافیت مورد استفاده در باتری‌ها، نمونه‌هایی از حوزه‌هایی هستند که چین در آنها سهم غالب دارد. این تسلط، صنایع کلیدی جهان از خودروهای برقی و توربین‌های بادی تا تجهیزات نظامی و پزشکی را به شدت به چین وابسته کرده است.

از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱، بانک‌ها و مؤسسات مالی چینی بیش از ۵۷ میلیارد دلار وام به ۱۹ کشور کم‌درآمد و متوسط اختصاص داده‌اند تا معادن و واحدهای فرآوری مواد معدنی حیاتی را تحت کنترل سرمایه‌گذاری‌های چینی قرار دهند. نتیجه این رویکرد، تمرکز بی‌سابقه زنجیره جهانی تولید و ایجاد اهرم فشار اقتصادی و سیاسی برای چین بوده است.

چین در حوزه مواد معدنی مرتبط با فناوری‌های سبز نیز دست بالا را دارد. در سال ۲۰۲۳، این کشور ۸۵ درصد از آند باتری‌ها، ۸۲ درصد از الکترولیت‌ها، ۷۴ درصد از جداکننده‌ها و ۷۰ درصد از کاتدها را تولید کرده است. این کنترل به چین سهمی کلیدی از ارزش افزوده جهانی و قدرت ساختاری در مذاکرات تجاری بخشیده است.

با این حال، فشارهای محیط‌زیستی و تلاش کشورهای غربی برای کاهش وابستگی به چین، از جمله توسعه ظرفیت‌های استخراج و فرآوری داخلی، می‌تواند در بلندمدت چالش‌هایی برای این هژمونی ایجاد کند. ذخایر رو به کاهش یا افت کیفیت برخی معادن چین نیز عاملی دیگر در محدودیت‌های آینده محسوب می‌شود.

در مجموع، ترکیب تسلط بر منابع خام، فرآوری، و تولید قطعات نهایی، چین را به بازیگری تبدیل کرده است که می‌تواند مسیر صنایع پیشرفته جهانی را تعیین و در بزنگاه‌های ژئوپلیتیکی بر جریان تجارت اثرگذار باشد.