يک استاد دانشگاه در گفت‌وگو با معدن نيوز مطرح کرد:

تورمالين سنگ قيمتي با تنوع رنگي فراوان

تورمالين سنگ قيمتي با تنوع رنگي فراوان

نام تورمالين از واژه سريلانکايي تورمالي گرفته شده است. تورمالين از سنگ‌هاي قيمتي با درجه سختي 5/7 است که بيشتر با پريدوت، بريل، گارنت، شيشه، کرندوم اشتباه مي‌شود. اين کانى‌ها سيکلو آلومينات بردار هستند که داراى ترکيب شيميايى پيچيده هستند. زيرا عناصر متعددى مى توانند در ساختمان اين کاني‌ها شرکت کنند و ترکيب رنگ‌هاي متنوع آن را باعث مي‌شوند. در نمونه دستي داراي گستره رنگي سبز، آبي، بي‌رنگ، صورتي، قرمز، زرد، قهوه‌اي... تا بيش از 15 رنگ جداگانه هستند.در رابطه با اين سنگ و انواع وکارکردهاي آن پايگاه خبري معدن نيوز گفت‌وگويي با سارا يوسفي فر استاد دانشگاه و محقق انجام داده است که در ادامه مي‌خوانيد:

نام تورمالين از واژه سريلانکايي تورمالي گرفته شده است. تورمالين از سنگ‌هاي قيمتي با درجه سختي 5/7 است که بيشتر با پريدوت، بريل، گارنت، شيشه، کرندوم اشتباه مي‌شود. اين کانى‌ها سيکلو آلومينات بردار هستند که داراى ترکيب شيميايى پيچيده هستند. زيرا عناصر متعددى مى توانند در ساختمان اين کاني‌ها شرکت کنند و ترکيب رنگ‌هاي متنوع آن را باعث مي‌شوند. در نمونه دستي داراي گستره رنگي سبز، آبي، بي‌رنگ، صورتي، قرمز، زرد، قهوه‌اي… تا بيش از 15 رنگ جداگانه هستند.در رابطه با اين سنگ و انواع وکارکردهاي آن پايگاه خبري معدن نيوز گفت‌وگويي با سارا يوسفي فر استاد دانشگاه و محقق انجام داده است که در ادامه مي‌خوانيد:
تورمالين به چه شکل هايي و در چه مکان‌هايي ديده مي‌شود?
بلورهاى تورمالين معمولا شکل دار و به صورت بلورهاى منفرد، کوتاه، ضخيم و ستونى تا مجموعه هاى باريک به صورت سوزن هاى موازي يا شعاعى هستند. مقطع بلورهاي تورمالين ممکن است به صورت شش ضلعى ديده شود و به منظور از بين بردن ناخالصي‌هاي سوزني شکل و روشن تر کردن رنگ آن، با حرارت مورد بهسازي قرار مي‌گيرند.
محل تشکيل تورمالين‌ها در پگماتيت‌هاي گرانيتي و سنگ‌هاي در برگيرنده آن اسست. علاوه بر اين منشاء تورمالين را به صورت کاني فرعي در سنگ آذرين و دگرگوني مي‌دانند. تورمالين در ايران بيشتر در پگماتيت‌ها و آپليت هايي که توده گرانيتي را قطع مي‌کند ديده مي‌شود. براي مثال مي‌توان به بلورهاي درشت شورل سياهرنگ در رگه‌هاي پگماتيتي موجود در گرانيت نزديک شهر مشهد، رگه پگماتيتي موجود در توده گرانيتي الوند و توده گرانيتي کوه گبري اشاره کرد. همچنين از سنگ‌هاي آتشفشاني دگرگون شده حاوي تورمالين نيز در شرق علم کوه ميتوان نام برد.
موارد استفاده تورمالين در چيست؟
تاکنون در ايران تورمالين‌هاي سياه به عنوان جواهر کاربرد داشته است. تورمالين‌هاي رنگين و زيبا در جواهرسازي کاربرد دارند و به علاوه به دليل خاصيت پيروالکتريک و پيزو الکتريک در مهندسي راديو نيز کاربرد دارند. انواع منيزيوم دار آن نيز چنانچه تمرکز داشته باشند به عنوان ماده اوليه عنصر کاربرد دارد که از منابع مهم اين سنگ مي‌توان به ماداگاسکار، برمه، سريلانکا، سيبري، برزيل و کاليفرنيا اشاره کرد.
اين سنگ به چند دسته تقسيم مي‌شود؟
 تورمالين با توجه به تنوع رنگي خود به دسته‌هاي مختلفي تقسيم ميشوندکه شامل آکرويت Achroite، روبليت Rubellite، اينديکوليت Indicolite، دراويت Dravite، شورل Schorl، تورمالين هندوانه‌اي Watermelon، وردليت Verdelite و تورمالين زرد و سبز هستند.
توضيحي در مورد آکرويت و روبليت بفرماييد.
نوع بي‌رنگ تورمالين آکرويت است که بسيار کمياب بوده و از ارزش کمتري برخوردار است و دليل بي‌رنگي آن نبود وجود عناصرخاص است که اين عناصر باعث ايجاد رنگ در سنگ‌ها مي‌شوند. نام آکرويت از کلمه يوناني Acbroos به معني بي‌رنگ گرفته شده و به ندرت در جواهرات مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين نوع تورمالين از شبه الماس‌ها نيز به شمار مي‌رود. از منابع اين نوع تورمالين مي‌توان به معادني در جنوب غربي انگلستان، معادني درامريکا و افغانستان اشاره کرد.
تورمالين با رنگ صورتي و قرمز را نيز روبليت مي‌نامند. اين نوع رنگ، رنگي شبيه ياقوت قرمز و صورتي دارد و علت اين رنگ قرمز، عنصر منگنز بوده که گاهي اوقات نوع صورتي آن داراي عنصر تيتانيوم است. درحال‌حاضر بيشتر سنگ‌هاي تورمالين با رنگ صورتي در بازار، سنگ هايي به رنگ صورتي کمرنگ، بي‌رنگ، زرد يا قهوه‌اي بوده‌اند که مورد پرتو افکني قرار گرفته‌اند. تورمالين صورتي و قرمز در روسيه تحت تاثير هوازدگي گرانيت‌ها به‌وجود آمده است و ماداگاسکار، ميانمار، برزيل، امريکا و شرق امريکا از منابع روبليت هستند.
اينديکوليت شامل چه رنگ هايي مي‌شود؟
به تورمالين هايي با رنگ سبز و آبي Indicolite گفته مي‌شود. امروزه تورمالين‌هاي سبز و آبي در سايز‌هاي بزرگ طرفداران بسياري دارد. رنگ آن هم ناشي از وجود عنصر آهن در آن است. وجود آهن باعث ايجاد طيفي از رنگ آبي و سبز مايل به آبي بسيار قوي تا زرد مايل به سبز در سنگ مي‌شود. تورمالين آبي معمولاً شفافيت و براقي کمتري نسبت به نوع سبز خود دارد. تورمالين بهتر است بزرگ باشد تا رنگ‌هاي قوي خود را به خوبي نشان دهد. مهم‌ترين منبع اينديکوليت در سيبري در رس‌هاي زرد حاصل هوازدگي گرانيت‌ها است و تورمالين به رنگ ياسي تا بنفش آبي و قرمز آبي که براي نخستين بار در سيبري کشف شد را سيبريت مي‌نامند. از منابع ديگر اينديکوليت مي‌توان به برزيل، ماداگاسکار و امريکا اشاره کرد.
دراويت در کجا يافت مي‌شود؟
نام اين نوع تورمالين از ناحيه‌اي در استراليا به نام Drave گرفته شده است. تورمالين به رنگ قهوه‌اي روشن تا قهوه‌اي تيره را دراويت مي‌نامند که نوع برش خورده آن با سختي بالا، در جواهرات مورد استفاده قرار مي‌گيرد. کريستال‌هاي آن در سايز‌هاي بزرگ از سنگ‌هاي با ارزش در بين سنگ‌هاي يک کلکسيونر محسوب مي‌شود و رنگ آن به دليل وجود عنصر منيزيوم است.
 تورمالين زرد و تورمالين قهوه‌اي در سريلانکا وجود دارند اما بهترين نوع کريستال‌هاي Dravite از غرب استراليا استخراج مي‌شود و از منابع ديگر آن مرکز بوليويا، جنوب شرقي برزيل، شمال غربي ايتاليا، کانادا و امريکا است.
شورل چه نوع از تورمالين است؟
شورل نوع ديگر از خانواده تورمالين به رنگ سياه است که به ندرت در جواهرات مورد استفاده قرار مي‌گيرد و رنگ سياه آن به دليل وجود عنصر آهن در آن است. به دليل رنگ آن اغلب به صورت صفحه دار برش داده نمي‌شوند و به عنوان کريستال‌هاي باريک به فروش مي‌رسد. در زمان ملکه ويکتوريا در انگلستان در مراسم عزاداري به طور گسترده به عنوان جواهر استفاده مي‌شد اما امروزه از ارزش کمتري به عنوان جواهر برخوردار است. از منابع مهم آن مي‌توان به جنوب استراليا، کانادا، جنوب غربي انگلستان اشاره کرد.
توضيحاتي در خصوص تورمالين هندوانه‌اي بفرماييد.
برخي از کريستال‌هاي تورمالين، در مرکز صورتي و لايه بيروني آن سبز رنگ و يا بر عکس است و به دليل شباهت اين کاني زيبا به هندوانه، به آنها Watermelon مي‌گويند. اين نوع از تورمالين طرفداران بسياري دارد و از انواع ارزشمند خانواده تورمالين به شمار مي‌رود. بيشتر تورمالين‌ها از دو يا چند رنگ تشکيل شده‌اند اما کريستال‌هاي منفرد تورمالين شامل 15 رنگ مختلف و سايه هايشان هستند و از منابع مهم آن مي‌توان به افريقاي جنوبي، افريقاي شرقي، برزيل اشاره کرد.
وردليت چيست؟
تورمالين به رنگ آبي-سبز و يا سبز پر رنگ را وردليت مي‌نامند که رنگ زمردي و پاک آن بهترين و گرانبهاترين نوع دراين خانواده است. عموما رنگ آبي-سبز آن از افريقا و سبز پر رنگ آن از برزيل استخراج مي‌شود. اين رنگ زيبا در اثر وجود عناصر واناديوم و کروم است. از ديگر منابع وردليت به نيجريه، موزامبيک، پاکستان و افغانستان مي‌توان اشاره کرد. براي شستشوي وردليت بهتر است از برس نرم، آب و شوينده‌هاي ضعيف استفاده شود. تورمالين در برابر حرارت زياد و يا نور براي مدت طولاني تغيير رنگ مي‌دهد.
تورمالين سبز و زرد بيشتر در چه مناطقي وجود دارد؟
اين نوع تورمالين از عمومي‌ترين انواع تورمالين است که نوع سبز زمردي آن نادرتر و با ارزش تر است. در قرن 18 اغلب با زمرد اشتباه گرفته مي‌شد. تورمالين سبز بيشتر در برزيل و نوع زرد آن بيشتر در سريلانکا يافت مي‌شود.