اقتصاد آمریکا و جهان در معرض خطر

پیگیری اظهارات دونالد ترامپ درباره تعرفه‌ها، از اعلام‌های رسمی گرفته تا تهدیدهای مبهم، کاری سرگیجه‌آور است. یک روز او مصمم به تخریب اقتصاد یکپارچه آمریکای شمالی است؛ روز دیگر می‌خواهد خودروسازانی را که به آن وابسته‌اند، راضی نگه دارد.

در مورد چین، او بین وضع تعرفه‌های سنگین‌تر بر کالاهای چینی و اشاره به تمایل برای یک معامله تجاری عظیم در نوسان است. در مورد سایر کشورها، او از تعرفه‌های بزرگ و نامشخصی صحبت می‌کند که به‌زودی اعمال خواهند شد. این وضعیت اگر پیامدهای آن برای آمریکا و جهان این‌قدر جدی نبود، خنده‌دار می‌بود.

در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته، در حالی که کسب‌وکارها با عدم قطعیت‌های ناشی از برنامه تجاری ترامپ دست‌وپنجه نرم می‌کردند، تحلیلگران سناریوهای مختلفی را بررسی کردند. بدبینانه‌ترین سناریو بر پیشنهاد او مبنی بر اعمال تعرفه‌های جهانی بر تمامی کالاهای وارداتی به آمریکا متمرکز بود.

شرکت داده‌پردازی Moody’s Analytics برآورد کرد که چنین تعرفه‌هایی می‌توانند تا سال ۲۰۲۶، تولید ناخالص داخلی آمریکا را نزدیک به ۳ درصد نسبت به مسیر پیش‌بینی‌شده کاهش دهند – کاهشی که تقریباً به‌طور حتم به رکود منجر می‌شود. اقتصاددانان این شرکت محاسبه کردند که ضربه به کشورهای بزرگ صادرکننده، به‌ویژه چین و مکزیک، حتی بزرگ‌تر خواهد بود.

آشفتگی تعرفه‌های ترامپ بدتر از تصور است

اکثر ناظران چنین نتایجی را بعید می‌دانستند. آن‌ها فکر می‌کردند که ترامپ فقط در حال قدرت‌نمایی است و زمانی که بازار سهام نارضایتی خود را نشان دهد، به عقلانیت بازمی‌گردد. اما شش هفته پس از آغاز ریاست‌جمهوری او، بدترین سناریوها بیش از پیش محتمل به نظر می‌رسند. ایده یک تعرفه جهانی یکسان، مثلاً ۱۰ یا ۲۰ درصد، حداقل به دلیل سادگی‌اش جذاب بود. در عوض، ترامپ شروع به انباشتن تعرفه بر تعرفه در یک سیستم حفاظت‌گرایانه آشفته کرده است.

او به سراغ محصولات خاص رفته و قول تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر آلومینیوم، مس، چوب و فولاد داده است. او بزرگ‌ترین شرکای تجاری آمریکا را هدف قرار داده و تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر کانادا و مکزیک و ۲۰ درصدی بر چین (علاوه بر میانگین تعرفه بیش از ۱۰ درصدی که قبلاً بر اکثر کالاهای چینی اعمال می‌شد) وضع کرده است. او همچنین وعده داده که در ۲ آوریل، آمریکا دیواری از تعرفه‌ها، مالیات‌ها و موانع غیرپولی را ایجاد خواهد کرد که با هرآنچه کشورها بر کالاهای آمریکایی وضع می‌کنند، مطابقت داشته باشد. در سخنرانی خود در برابر هر دو مجلس کنگره در ۴ مارس، ترامپ فلسفه خود را تشریح کرد: «ما دهه‌ها توسط تقریباً هر کشوری در جهان فریب خورده‌ایم و دیگر اجازه نخواهیم داد که این اتفاق بیفتد.»

تأثیر تعرفه‌ها بر تورم و رشد اقتصادی

بسیاری از بحث‌های رسانه‌ای درباره تعرفه‌های ترامپ بر تأثیر تورمی آن‌ها متمرکز بوده است. درست است که به‌عنوان یک پیامد اولیه، آن‌ها قیمت برخی کالاها را برای مصرف‌کنندگان افزایش خواهند داد.

برایان کورنل، مدیرعامل تارگت، خرده‌فروش، هشدار داده که قیمت میوه و سبزیجات ممکن است در روزهای آینده به دلیل وابستگی آمریکا به محصولات وارداتی از مکزیک افزایش یابد. اگر زنجیره‌های تأمین که کانادا و مکزیک را در بر می‌گیرند، درگیر تعرفه‌ها شوند، قیمت خودروهای شاسی‌بلند مونتاژشده در آمریکای شمالی می‌تواند تا ۹۰۰۰ دلار افزایش یابد.

با این حال، برای اینکه تورم واقعاً به یک مشکل تبدیل شود، نه‌تنها به یک افزایش یک‌باره در قیمت‌ها، بلکه به افزایش‌های پایدار نیاز است. و برای وقوع این امر، تقاضای مصرف‌کنندگان باید پویا باقی بماند. در همین حال، واکنش بازارها به تعرفه‌های ترامپ نشان می‌دهد که نگرانی‌ها درباره رشد اقتصادی بر ترس از تورم غلبه کرده است. شاخص S&P 500 شرکت‌های بزرگ آمریکایی به سطحی بازگشته که پیش از پیروزی انتخاباتی ترامپ در نوامبر بود و بیش از ۳ تریلیون دلار از سودهای خود را از دست داده است. بازده اوراق خزانه‌داری کاهش یافته است، زیرا سرمایه‌گذاران انتظار دارند فدرال رزرو در سال جاری نرخ بهره را بیشتر کاهش دهد – اقدامی که بانک مرکزی تنها در صورتی انجام می‌دهد که بیشتر نگران آسیب به بازار کار باشد تا خطر احیای تورم.

تعرفه‌ها از طرق مختلفی بر رشد اقتصادی سنگینی می‌کنند. قیمت‌های بالاتر واردات، هزینه‌های تولید را برای شرکت‌های داخلی افزایش می‌دهد و افزایش خروجی شرکت‌هایی را که از حفاظت بهره‌مند می‌شوند، خنثی می‌کند. هزینه‌های بالاتر برای خریداران، درآمد واقعی و در نتیجه قدرت خرید آن‌ها را کاهش می‌دهد. این اثر در حال حاضر در سقوط اعتماد مصرف‌کنندگان مشهود است. زمانی که کشورها تلافی می‌کنند – که اجتناب‌ناپذیر است – صادرات آسیب می‌بینند: صادرات به مکزیک و کانادا ممکن است تا ۶۰ درصد کاهش یابد، طبق گفته Oxford Economics، یک شرکت تحقیقاتی.

سقوط بازار سهام نیز نشان‌دهنده تشدید شرایط مالی است که چالش‌های تأمین مالی برای کسب‌وکارها را به همراه دارد. در نهایت، سردرگمی درباره اجرای تعرفه‌ها خود مانعی برای سرمایه‌گذاری است. شاخصی از عدم قطعیت سیاست تجاری جهانی که توسط اقتصاددانان فدرال رزرو ایجاد شده، اکنون در بالاترین سطح خود در بیش از شش دهه گذشته قرار دارد، بسیار بالاتر از اوج قبلی در سال ۲۰۱۸، زمانی که ترامپ عمدتاً چین را هدف قرار داده بود.

این عدم قطعیت از سرعت و شدت اقدامات ترامپ ناشی می‌شود. در دوره اول ریاست‌جمهوری او، تعرفه‌ها بر فولاد و آلومینیوم و همچنین مناقشه‌ای طولانی‌تر با چین متمرکز بود که در نهایت حدود ۴۰۰ میلیارد دلار از واردات آمریکا را در بر گرفت. اما هنوز دو ماه از دوره جدید او نگذشته، تعرفه‌هایش به ۱.۴ تریلیون دلار از واردات رسیده است – رقمی که ممکن است به‌زودی به‌سرعت افزایش یابد.

با توجه به این مشکلات، بسیاری هنوز فکر می‌کنند که ترامپ از اقدامات افراطی خود عقب‌نشینی خواهد کرد. در ۵ مارس، او به خودروسازانی که با توافق تجاری آمریکای شمالی در سال ۲۰۲۰ مطابقت دارند، یک ماه مهلت برای تعرفه‌های اخیرش داد. این معافیت حداکثر ۱۴ درصد از صادرات کانادا و ۲۶ درصد از صادرات مکزیک را پوشش می‌دهد. این معافیت بسیار محدودتر از معافیتی است که در فوریه ارائه شد، زمانی که او تعرفه‌ها را برای یک ماه بر کل تجارت آمریکای شمالی به تأخیر انداخت. علاوه بر این، نوسان در چنین سیاست مهمی به سختی محیط تجاری پایداری ایجاد می‌کند. نظرسنجی اخیر از تولیدکنندگان آمریکایی نشان داد که سفارشات آن‌ها در فوریه کاهش یافته است. بسیاری از پاسخ‌دهندگان از شتاب رئیس‌جمهور به سمت تعرفه‌ها ابراز نارضایتی کردند.

شاید بزرگ‌ترین شگفتی ریاست‌جمهوری ترامپ تاکنون، بی‌تفاوتی آشکار او نسبت به جنبه‌های منفی اقداماتش باشد. سرمایه‌گذاران فکر می‌کردند که او بازار سهام را به‌عنوان کارت امتیازی برای ریاست‌جمهوری خود می‌بیند. اکنون، نگرانی او نسبت به بازار سهام با این باور جایگزین شده که تعرفه‌ها به وضوح برای اقتصاد مفید هستند، زیرا صنعت را احیا می‌کنند و درآمدهای دولتی جدیدی ایجاد می‌کنند. او در ۴ مارس گفت: «کمی آشفتگی خواهد بود، اما ما با آن مشکلی نداریم. چندان زیاد نخواهد بود.»

چالش‌های پیش روی کشاورزان و شرکای تجاری

رئیس‌جمهور همچنین نگرانی‌های کشاورزان آمریکایی را که حدود یک‌پنجم از تولیدات خود را به خارج از کشور می‌فروشند، به‌سادگی نادیده گرفته است. او در ۳ مارس در پلتفرم رسانه اجتماعی خود، Truth Social، نوشت: «آن‌ها باید آماده شوند تا شروع به تولید مقدار زیادی محصول کشاورزی برای فروش در داخل ایالات متحده کنند.» در واقعیت، هیچ کشاورزی از کشت سویا برای صادرات به کاشت درختان آووکادو برای مصرف داخلی روی نخواهد آورد.

برای کشورهای خارجی که در تیررس ترامپ قرار دارند، سردرگمی عمیقی درباره آنچه او واقعاً می‌خواهد وجود دارد.

کلودیا شینباوم، رئیس‌جمهور مکزیک، به دلیل مدیریت خونسردانه‌اش برای به دست آوردن یک مهلت دیرهنگام پیش از اولین ضرب‌الاجل ترامپ در فوریه، تحسین شده بود. ترامپ او را «زنی شگفت‌انگیز» توصیف کرد که «بسیار دوستش دارد». مقامات مکزیکی انتظار داشتند حداکثر تعرفه‌های هدفمند با نرخ پایین‌تری اعمال شوند.
با فرض اینکه ترامپ واقعاً نگران مهاجران و فنتانیل عبورکننده از مرز است، شینباوم نشان داده که مایل به رسیدگی به نگرانی‌های اوست. در ۲۷ فوریه، دولت او قدم بی‌سابقه‌ای برداشت و ۲۹ عضو مظنون باند را به آمریکا مسترد کرد.

مکزیک همچنین پیشنهاد داده که تعرفه‌های اضافی بر واردات چینی وضع کند. مذاکرات بین دو کشور در این موضوعات خوب پیش رفته است. اما به گفته یکی از مقامات مکزیکی، «ما با بازیگران نامربوط صحبت می‌کنیم. این یک رژیم شخصی‌گرا است.»

روابط بین آمریکا و کانادا معمولاً با ملال بالا به جای تنش بالا مشخص می‌شود. اما اکنون، روابط بین ترامپ و جاستین ترودو به حدی تیره شده که درخواست‌های نخست‌وزیر کانادا برای یک تماس تلفنی در ۲۴ ساعت پیش از اعمال تعرفه‌ها نادیده گرفته شد. در حالی که شینباوم گفته است مکزیک تا ۹ مارس برای اعلام اقدامات تلافی‌جویانه صبر خواهد کرد – و زمان برای مذاکرات آرام باقی می‌گذارد – کانادا قبلاً تعرفه‌هایی بر کالاهای آمریکایی مانند بوربون، میوه‌های مرکبات و موتورسیکلت وضع کرده است.

داگ فورد، نخست‌وزیر انتاریو، استانی در قلب صنعت خودروسازی کانادا، تهدید کرده که جریان برق آبی به چندین ایالت شمالی آمریکا را متوقف کند. او گفت: «اگر آن‌ها بخواهند انتاریو را نابود کنند، من هر کاری انجام خواهم داد، از جمله قطع برق آن‌ها، با لبخندی بر لب.»

چین تاکنون محتاط‌تر عمل کرده است. این کشور تعرفه‌هایی بر تعداد کمی از محصولات آمریکایی، از جمله مرغ و ذرت، وضع کرده و دوازده شرکت آمریکایی – هیچ‌کدام نام‌های بزرگی نیستند – را به فهرست نهادهای غیرقابل اعتماد خود اضافه کرده که مانع از تجارت شرکت‌های چینی با آن‌ها می‌شود. اما همچنین تلاش‌های ترامپ برای آغاز مذاکرات با شی جین‌پینگ، رهبر چین، را رد کرده است. شی، در واقع، تا زمانی که ترامپ رفتار خود را اصلاح نکند، سکوت اختیار کرده و گزینه‌های چین را برای تلافی‌های قوی‌تر در صورت ادامه افزایش تعرفه‌ها باز نگه داشته است.

در این میان، شرکت‌های آمریکایی در حال تلاش برای تطبیق با یک زمین اقتصادی که به‌سرعت در حال تغییر است. لکسی سوئیفت از World Class Shipping، یک شرکت لجستیک، می‌گوید که واسطه‌گری معاملات فرامرزی بسیار پیچیده‌تر شده است. او اکنون باید چندین بخش از تعرفه‌ها را برای برخی محصولات در نظر بگیرد، پرداخت‌ها را برای آن‌ها تنظیم کند و به مشتریان – واردکنندگان ثبت‌شده – درباره پول اضافی که به دولت بدهکار هستند، مشاوره دهد.

او می‌گوید: «من شاهد افزایش تا ۵۰۰۰ درصدی در حقوق و مالیات‌های بدهی برای مشتریانی بوده‌ام که سال‌ها کالاهای مشابهی را وارد می‌کردند.» معمولاً این نوع رشد، چیزی نیست که یک رهبر طرفدار کسب‌وکار بخواهد. اما ترامپ متقاعد شده است که این برای آمریکا خوب خواهد بود، بی‌توجه به تمامی شواهد خلاف آن.