گام راهبردی ایمیدرو برای اتصال دانش به صنعت

در دومین سمپوزیوم پژوهشگران فرآوری مواد معدنی، معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی ایمیدرو از طراحی مدل‌های مختلف برای حمایت از پژوهشگران فرآوری خبر داد. از حمایت‌های آزمایشگاهی تا توسعه پایلوت‌ها، اتصال شرکت‌های دانش‌بنیان به صنعت، ورود به حوزه هوشمندسازی معادن و بومی‌سازی فناوری، همگی از برنامه‌های راهبردی ایمیدرو در راستای کاهش شکاف فناوری در صنعت معدن و فرآوری کشور است.

سمیه خلوصی، معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی این سازمان، در نشست خبری حاشیه دومین سمپوزیوم پژوهشگران فرآوری اعلام کرد: ایمیدرو مدل‌های گوناگونی برای حمایت از پژوهشگران فعال در حوزه فرآوری، به‌ویژه در بخش آزمایشگاهی، طراحی کرده است.

وی تصریح کرد: بر اساس تفاهم‌نامه منعقدشده میان مرکز تحقیقات و ایمینو، شرکت‌های دانش‌بنیانی که در حوزه فرآوری فعالیت می‌کنند اما توانایی اجرای تست‌های آزمایشگاهی را ندارند، می‌توانند با حمایت مالی ایمیدرو در مرکز تحقیقات مستقر شده و مراحل تست را انجام دهند تا سطح آمادگی فناوری آن‌ها برای تجاری‌سازی (TRL) افزایش یابد.

خلوصی افزود: برخی شرکت‌های دانش‌بنیان که طرح خود را تا سطح پایلوت پیش برده‌اند، از سوی ایمیدرو برای رسیدن به مرحله صنعتی حمایت می‌شوند. وی خاطرنشان کرد: تلاش کرده‌ایم با در نظر گرفتن سطح بلوغ شرکت‌ها و پژوهشگران، مدل‌های متناسب برای ارائه خدمات طراحی کنیم.

وی ادامه داد: در راستای کاهش شکاف فناوری در صنعت فرآوری، مرکز ایمینو اقدام به شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌هایی چون فرآوری، هوشمندسازی و بهبود بهره‌وری انرژی کرده و آن‌ها را به شرکت‌های مصرف‌کننده متصل می‌کند. از نمونه‌های عملی این سیاست می‌توان به قرارداد ایمیدرو با یک شرکت فعال در حوزه سنگ‌آهن‌های خاص مانند هماتیت و سیتریک اشاره کرد که با حمایت مالی ایمیدرو و نظارت مرکز تحقیقات فرآوری انجام می‌شود. نمونه دیگر نیز اتصال یک شرکت فعال در حوزه تنگستن به صنعت بوده است.

خلوصی با اشاره به سه حوزه اصلی حمایت مالی ایمیدرو در فرآوری، گفت: نخستین حوزه، فرآوری عناصر حیاتی و راهبردی است که شامل ۱۳ عنصر از جمله لیتیوم، کروم، منگنز، فسفات و عناصر نادر خاکی می‌شود. در این زمینه، محدودیت منابع مالی وجود ندارد و اگر طرحی بتواند مسأله‌ای را در حوزه فرآوری حل کند، در ایمیدرو پذیرفته می‌شود.

حوزه دوم، فرآوری باطله‌های معدنی است. ایمیدرو در این راستا سال گذشته دو قرارداد با دانشگاه تهران (یونیدرو) امضا کرده است تا تست‌هایی روی باطله‌های معادن بزرگ انجام شود و عناصر ارزشمند آن‌ها شناسایی گردد.

سومین حوزه، تأمین مواد اولیه اولوسیت‌دار مانند سنگ‌آهن و بوکسیت است. به گفته خلوصی، به دلیل افزایش ریسک تأمین این مواد، ایمیدرو ورود کرده و فرآوری سنگ‌آهن توسط مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی و فرآوری بوکسیت کم‌عیار توسط مرکز تحقیقات غرب کشور در حال انجام است.

وی افزود: تاکنون بخشی از تست‌های پایلوت بوکسیت انجام شده اما هنوز به قطعیت اقتصادی آن نرسیده‌ایم. چنانچه سرمایه‌گذار توانمندی طرحی قابل اجرا ارائه کند، ایمیدرو تنها مجری را تعیین کرده و اجرای کار را به بخش خصوصی واگذار می‌کند.

خلوصی با اشاره به شروع فعالیت ایمیدرو در زمینه هوشمندسازی از سال گذشته، گفت: این حوزه نوظهور نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است. ایمیدرو دو سال پیش نقشه راه اولیه هوشمندسازی را تدوین و برخی پروژه‌ها را اولویت‌بندی و آغاز کرده است.

وی افزود: پایلوت‌هایی در حوزه استخراج، بهره‌وری و فرآوری تعریف شده و بخشی از آن‌ها در مرکز تحقیقات فرآوری اجرا شده است. به گفته وی، لازم است تعریف دقیق‌تری از هوشمندسازی و مسائل فناورانه ارائه شود تا بتوان بر اساس آن طراحی‌های هدفمند انجام داد.

همچنین، زیرساخت‌های امن انتقال اطلاعات نیز از موضوعات مهم است. خلوصی گفت: سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای با وزارت ارتباطات، سازمان فناوری و شرکت مخابرات امضا شد تا با استفاده از فیبر نوری، تمامی معادن و واحدهای ایمیدرو به شبکه متصل شوند.

در ادامه، وی به پروژه «ابرمعدن» برای جمع‌آوری داده‌ها اشاره کرد و از بررسی پیشنهادها در این زمینه خبر داد. همچنین پروژه‌ای در حوزه ایمنی افراد در معادن در حال بررسی است که قرار است در یک معدن زغال‌سنگ به صورت پایلوت اجرا شود.

نقش حمایتی ایمیدرو در دومین سمپوزیوم پژوهشگران فرآوری

ضیاءالدین پورکریمی، رئیس دومین سمپوزیوم پژوهشگران فرآوری مواد معدنی، نیز در این نشست خبری گفت: یکی از رسالت‌های سازمان‌های توسعه‌ای، حمایت از دانش‌بنیان‌ها و ایجاد چرخه دانش در صنعت است. به گفته وی، مراکز تحقیقاتی بهترین رابط بین دانشگاه و صنعت هستند و می‌توانند رویدادهایی عملی و مستمر برگزار کنند.

پورکریمی افزود: دومین سمپوزیوم فرآوری با حمایت ایمیدرو برگزار شد. اولین دوره در سال ۱۳۹۵ به‌صورت محدود برگزار شده بود اما محدودیت‌های پس از برجام و شیوع کرونا مانع تداوم آن شد. امسال اما سمپوزیوم با قدرت بیشتر و همراه با نمایشگاه جامع دستاوردهای معدنی برگزار شد.

پورکریمی با اشاره به حضور شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: بسیاری از این شرکت‌ها یا موفق به حل مسئله‌ای در صنعت شده‌اند یا فناوری را بومی‌سازی کرده‌اند. شرکت‌های بزرگ معدنی به‌جای حضور مستقل، نقش حامی این شرکت‌ها را ایفا کرده‌اند تا زمینه ارتباط آن‌ها با صنعتگران فراهم شود.

همچنین، پنل‌های تخصصی در حوزه‌هایی چون سرمایه‌گذاری در افغانستان، گوهرسنگ‌ها، بومی‌سازی و عناصر حیاتی برگزار شد. در مجموع حدود ۳۰ شرکت در نمایشگاه حضور داشتند و ۱۰ شرکت دانش‌بنیان و استارتاپ نیز با حمایت ایمیدرو و ایمینو در جلسات B2B شرکت کردند.

پورکریمی با اشاره به موفقیت‌های بومی‌سازی در مرکز تحقیقات، گفت: با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان در حوزه مواد شیمیایی، موفق به افزایش نرخ ریکاوری از ۵۰ به ۹۰ درصد شدیم. همچنین، برای نخستین بار اتوکلاو در مقیاس نیمه‌صنعتی ساخته شد که پیش‌تر در صنعت مس وجود نداشت.

وی همچنین به فرآیند POX در زرشوران اشاره کرد که نیازمند ارسال نمونه به خارج بود، اما اکنون با اعتماد به یک شرکت داخلی در اصفهان، تست‌های کنترلی با موفقیت انجام شده و اتوکلاو با ظرفیت پایلوت در کشور ساخته شده است.

پورکریمی گفت: مرکز تحقیقات در ابتدا با کمبود تجهیزات نوین مواجه بود، اما با آموزش نسل اولیه در کشورهای پیشرفته و انتقال دانش به نسل‌های بعد، به سمت فرآوری حرکت کرد. اکنون بیشتر آنالیز مواد معدنی در بخش خصوصی انجام می‌شود و مرکز بیشتر پروژه‌های خاص را مدیریت می‌کند.

در حوزه سنگ‌آهن، پروژه‌هایی با ترکیب سیدریت و هماتیت در سطح آزمایشگاهی موفق بودند و سپس به روش‌های RHF و SMR رسیدند که ترکیبی از متالورژی و فرآوری هستند. اکنون نسخه دموپلنت این سیستم با حمایت ایمیدرو در مرکز ایجاد شده است.