کارنامه و چشم انداز صنعت مس ايران

شرکت ملي صنايع مس ايران تقريبا 4 درصد از ذخاير معدني دنيا را دربر دارد و در حال حاضر به لحاظ ذخاير در جايگاه نهم جهان واقع شده است.با توجه به اکتشافات انجام شده ذخاير مس ايران بالغ بر سه ميليارد و 289 ميليون تن است.
در سال گذشته نيز 1ميليارد و 600ميليون تن به ذخاير ما اضافه شد.از اين ميزان 1ميليارد تن مربوط به مس سرچشمه و 600ميليون تن متعلق به معادن کوچک است که داراي پروانه اکتشاف و پروانه بهره‎برداري هستند. هر کدام از اين پروانه‎ها به لحاظ ريالي داراي ارزش است. براي اينکه ارزش اين معادن را بيشتر حس کنيم مثالي مي‎زنيم. اگر در يک معدن آن هم با ذخيره 10 ميليون تن و با عيار 4/0 درصد اکتشاف انجام دهيم، معادل 400 هزار تن مس از اين معدن خواهيم داشت. اگر فقط توانايي برداشت 50 درصد از اين مقدار را داشته باشيم به عبارتي با توليد 200 هزار تن و براساس قيمت امروز که 93000 دلار است و ميزان سودي که پس ازکسر هزينه از آن کسب مي‎کنيم بسيار قابل توجه و به 800 ميلياردتومان مي‎ رسد.بنابراين شرکت مس با سه ميليارد و 289 ميليون تن ذخيره و متوسط عيار 56 صدم، 18 ميليون و 400 هزار تن مس خالص خواهيم داشت.

سکوي مس ايران

شيلي با 160 ميليون تن ذخيره مس خالص مقام اول جهان را دارا است در رتبه بعدي پرو با 71 ميليون تن قرار دارد، شرکت ملي صنايع مس ايران اميدوار است با اکتشافاتي که امسال در دست اجرا دارد به جايگاه هشتم در سال 90 و جايگاه هفتم در پايان سال 91 دست يابد.
ايران در توليدات معدني رتبه چهارم آسيا و رتبه سيزدهم جهان را دارد.در توليد مس آندي در آسيا رتبه هفتم و در دنيا رتبه يازدهم را داريم.در توليد مس کاتدي نيز داراي رتبه هفتم آسيا و بيست و دوم جهان هستيم.
در سال گذشته 221 هزار تن مس کاتدي توليد کرديم که نشان مي‎دهد 16/1 درصد از توليد جهان از آن ايران است. در توليد مس پالايش شده در جهان چين به لحاظ داشتن کارخانه‎هاي متعدد ذوب و نيز خريد کنسانتره از ساير نقاط دنيا با توليد 4 ميليون و 500 هزار تن اولين کشور جهان به شمار مي‎رود. بعد از آن شيلي با سه ميليون و 200 هزار تن قرار دارد و جايگاه سوم هم با توليد يک ميليون و پانصد هزار تن از آن ژاپن است.
هم‎چنين در ميزان توليد مس پالايش شده در آسيا نيز چين، ژاپن و هند توليدکننده اصلي به شمار مي‎روند. شرکت ملي صنايع مس ايران با برنامه‎هايي که در دست اجرا دارد اميدوار است رتبه سوم يا چهارم آسيا را کسب کند چون هند هم برنامه‎هايي براي افزايش توليد دارد.
از سوي ديگر،ميزان کل مس تصفيه شده کاتدي به لحاظ توليد در سال 2010، هجده ميليون و هشتصد هزار تن بود.از اين ميزان يک ميليون و 500هزار تن مربوط به مس قراضه و حدود 2 ميليون تن هم مربوط به ليچينگ است.بنابراين، ميزان مسي که در دنيا از طريق معدن و تبديل آن به کنسانتره به مس کاتدي تبديل مي‎شود 14 ميليون و 400 هزار تن است. پس اگر ما توانايي شناسايي پتانسيل‎هاي معدني مس را داشته باشيم و بتوانيم از طريق معادن اکتشاف شده جديد، مس کاتدي به دست بياوريم اين امر ارزش افزوده بسيار بزرگي را براي صنعت مس به همراه خواهد داشت.
دليل‎اش هم اين است که اگر در پروسه توليد، قراضه را به مس کاتدي تبديل کنيم، بايد قراضه را نزديک به قيمت LME بخريم و سود چنداني نخواهيم برد. اما اگر مس حاصل از معدن را با سرمايه‎گذاري به مس کاتدي تبديل کنيم، بيش از 4 هزار دلار براي هر تن سود مي‎بريم. بنابراين شناسايي و بازگشايي معادن جديد به لحاظ اقتصادي براي اين صنعت در آينده مي‎تواند بسيار مثمرثمر و تأثيرگذار باشد.

 افق قيمت ها

پيش‎بيني قيمت‎هاي مس توسط انجمن CRU که يک سيستم معتبر بين‎المللي است قابل توجه است. در سال 2012، قيمت 9756 دلار براي هر تن پيش‎بيني شده است. در سال 2015 نيز 8850 دلار تعيين شده است. اين پيش‎بيني يک اظهارنظر شخصي نيست بلکه براساس استدلال‎ها و تقاضاهاي بازار تدوين شده‎اند. در واقع روند قيمت مس تا 5 سال آينده روند ثابتي است.

عملکرد توليد شرکت مس

ميزان کل استخراج شرکت ملي ‌صنايع مس ايران در سال 89 بالغ بر 102 ميليون تن بود.در واقع کل استخراج سنگ (ماده معدني) 36 ميليون تن بود اما ماده معدني به همراه باطله به 102ميليون تن بالغ شد.براي اينکه به اهميت اين رقم پي ببريم بايد بدانيم که در سال 89کل استخراج کشور در بخش معادن 280 ميليون تن بود. البته چشم‎اندازي براي توليد در سه سال آينده ترسيم کرديم و براساس آن رقم استخراج 36 ميليون تن ماده معدني بايد به 70 ميليون تن افزايش يابد.بنابراين تغيير در تکنولوژي و ماشين‎آلات به لحاظ فني در حال انجام شدن است.
به همين دليل در سال گذشته ناوگان ترابري شرکت مس تغيير يافت و 20دستگاه تراک 136تن خريداري کرديم،اين تراک ها پيشتر 120 تني بودند. همچنين حداکثر تا يکماه آينده براي اولين بار درکشور 2 دستگاه تراک 240تني وارد مس سرچشمه خواهد شد.اين اقدامات به طور حتم درکاهش هزينه‎ها و سرعت کار بسيار تأثيرگذار خواهد بود.اميدوارم مس به يک خط دهنده براي ديگر معادن کشور تبديل شود.چرا که ورود تراکهاي 240تني سرفصل جديدي را در معادن کشور به‎خصوص مس ايجاد خواهد کرد.
افزون بر اين، 111 درصد برنامه استخراج را انجام داديم و نسبت به سال گذشته 7 درصد افزايش داشتيم. در سنگ سولفوري نيز 7 درصد از برنامه و 4 درصد نسبت به سال 88 افزايش داشتيم. کنسانتره مس هم 890 هزار تن توليد شد که البته اين 890 هزار تن مربوط به ميزان توليد است چرا که خريد کنسانتره مس هم داريم و در اين رقم محاسبه نشده است. اين ميزان نيز 3 درصد از برنامه و 1 درصد نسبت به سال گذشته افزايش دارد.
رقم توليد مس محتوا نيز 249هزار تن است که 3درصد از برنامه و 95درصد از سال گذشته جلوتر است.در سال 88 ميزان عيار متوسطي که از معدن برداشت شد 91/0 درصد بود اما ما در سال گذشته از معدن سرچشمه عيار 8/0 درصد استخراج کرديم. يعني از 91/0 درصد به 8/0 کاهش داديم. معنايش اين است که 12 درصد مس محتواي معدني ما کاهش پيدا کرده است. پس اگر نسبت به توليد 200 هزار تني حساب کنيم معنايش اين است که از اين معدن 24 هزار تن کمتر، مس کاتدي برداشت کرديم.دليلش اين است که ما بايد به لحاظ فني متوسط عيار معدن را برداشت کنيم و آينده را به خاطر امروز تخريب نکنيم وشرايط را به لحاظ تکنيکي و صحيح به پيش ببريم. معتقدم کارکنان شرکت ملي صنايع مس ايران نهايت تلاش خود را انجام دادند و قول مي‎دهم در سال 91 يکي از تيپک‎ترين، فني‎ترين و زيباترين معادن روباز ايران مس سرچشمه سونگون وميدوک خواهند بود.
علاوه بر اين، کاتد توليدي نيز 5 درصد از برنامه و 8 درصد نسبت به سال گذشته افزايش دارد.براي اولين بار رکورد توليد221هزار تني کاتد درکشور به ثبت رسيد که اتفاق بسيار مهمي بود.
اين نکته را هم بايد يادآور شوم که در سال 88، دوازده هزار تن کاتد وارد کشور شد. هم‎چنين در سال گذشته ما 2 هزار تن بدهي کاتد به خريداران داشتيم.
نکته مهم اين که در سال 89به لحاظ توليد سال بسيار موفقي داشتيم.ضمن اينکه با شروع به کار معادن جديد رقم توليد بسيار جذاب و قابل توجه خواهد بود. ما در سال گذشته رکوردي بي‎نظيري هم در زمينه فروش داشتيم. متوسط قيمت فروش هر تن کاتد خارجي شرکت مس، 8535 دلار بود در صورتي که متوسط قيمت LMEدر سال گذشته 8090دلار بود.به همين خاطر ما تنها شرکتي هستيم که فروش خارجي ما نسبت به متوسط قيمت خارجي بالاتر از همه است. اين يک افتخار براي شرکت و کشور محسوب مي‎شود. فروش داخلي ما نيز در سال گذشته 8314 دلار بود. علتش هم اين است که ما بايد از صنايع داخلي حمايت کنيم. صنايع داخلي موجب اشتغالزايي در کشور مي‎شوند و ما اجازه نداريم آنها را زمين بزنيم بلکه بايد به آنها کمک کنيم و به اين امر اعتقاد داريم.
در سال گذشته اتفاق ديگري هم در شرکت مس رخ داد که در طول تاريخ حفاري کشور بي‎نظير است. همانطور که مي دانيد شاخص حفاري يکي از شاخص‎هاي بسيار مهم به شمار مي‎رود. در سال 88، 49 هزار متر کار حفاري انجام شد در حالي که اين رقم در سال 89 به 92 هزار متر رسيد. با اين همه شرکت ملي صنايع مس ايران تصميم دارد در سال 90، 150 هزار مترکار حفاري انجام دهد. همه اينها تبديل به سرمايه‎هايي مي‎شود که به بدنه مس منتقل خواهد شد.

مناطق اکتشافي

مناطق اکتشافي شرکت مس متعدد هستند. در آذربايجان شرقي و اردبيل 13 منطقه، در کرمان 18 منطقه در اصفهان 4 منطقه در يزد 3 منطقه، سيستان و بلوچستان يک منطقه و قم يک منطقه در حال اکتشاف هستيم.اميدوار هستم استان‎هاي ديگري به زودي اضافه شوندکه بعدا اسامي آن را منتشر خواهيم کرد.
همچنين براي معادني که در سال گذشته قول داديم بازگشايي کنيم، انتخاب پيمانکار صورت گرفت و پيمانکاران در معدن فعال هستند.معدن چهل کوره در سيستان و بلوچستان، درآلو، چاه فيروزه، ايجو، چاه مسي و دره زار باز شده و در حال فعاليت هستند.براي سال 90نتايج بسيار مثبتي گرفتيم، نتايج اکتشافات بي‎نظير و فوق‎العاده است و انشاءالله به زودي اعلام خواهيم کرد.
خوشحال هستيم که اعلام کنيم درکمتر از 7 ماه تمامي پيمانکاران مناقصه‎هاي ما انتخاب شدند و بسيارموفق بود چرا که شرکت‎کننده‎هاي بسياري در داخل و خارج داشتيم و تمام اين مناقصه‎ها برنده داشت.ظرف کمتر از 2ماه نيز قراردادها منعقد شدند اين کار خيلي ساده نيست چرا که 40 پروژه بزرگ در حال کار هستند و تهيه اسناد براي تک‎تک آنها کار بسيار دشواري است.
در حال حاضر 17 طرح توسعه فقط براي کنسانتره در حال انجام شدن است، هم اکنون 900 هزار تن کنسانتره توليد مي‎شود که با اين 17 طرح توسعه که به تفکيک استان‎ها است اميدوارم به توليد 2 ميليون و 600 هزار تن کنسانتره دست پيدا کنيم. آگهي مناقصه تعدادي از اين طرح‎ها شروع شده و خوشحالم که اعلام کنم در سال آينده 2 کارخانه کنسانتره افتتاح خواهد شد. افتتاح همين 2کارخانه، موجب افزايش توليد 300 هزار تن کنسانتره خواهد شد و با احتساب هر تن کنسانتره براساس قيمت 2 هزار دلار، 600 ميليارد تومان گردش مالي شرکت مس بالا خواهد رفت.واقعاٌ اين ها اتفاقات بسيار مهمي است و بايد از تک‎تک کارکنان شرکت مس تقدير کنم.
با توسعه ذوب نيز در کرمان از 200هزار تن به 500 هزار تن توليد دست خواهيم يافت. 200 هزار تن توليد هم در سونگون آذربايجان خواهيم داشت که مجموعا به 700 هزار تن مي‎رسند. همه اينها نيز از آخرين تکنولوژي‎هاي ذوب جهان بهره خواهند برد تا در مباحث زيست‎محيطي نيز بهترين عملکرد را داشته باشيم.
براي کارهاي زيربنايي نيز نيروگاه سيکل ترکيبي 500 مگاواتي را درکرمان خواهيم داشت.براي بازيابي آب نيز در يکي از مناطق بزرگ براي اجراي طرح جامع آب به توافق رسيديم. اين طرح، يک طرح بي‎نظير است و حدود 20 تا 30 درصد از پساب کارخانه کنسانتره را بازيابي خواهيم کرد که در کاهش هزينه وکاهش قيت تمام شده مس تأثير بسزايي خواهد گذاشت. يکي از اين‎ها که داراي 12 تيکنر است و به زودي افتتاح خواهد شد طرح بسيار مهمي است و از شيلي و استراليا درخواست کردند تا از نزديک عمليات اجرايي آن را ببينند. اين امر براي متخصصان کشور بسيار غرورانگيز و افتخارآفرين است.
براي شرکت ملي صنايع مس ايران 7800 ميليارد تومان سرمايه‎گذاري تعريف کرديم و قول مي‎دهيم در 5 سال آينده شرکت مس شرکت اول ايران به لحاظ گردش مالي خواهد بود. در خاورميانه نيز هدف‎گذاري کرديم پنجمين شرکت باشيم. در حال حاضر سي و سومين شرکت خاورميانه هستيم. قطعاً شرکت پنجم خاورميانه خواهيم شد. هم‎چنين براي شناسايي مناطق بزرگي ازکشور با 12 هزار کيلومتر وسعت از طريق ژئوفيزيک هوايي اقداماتي انجام داديم و اين امر را در دستور کار داريم.
نقشه راه مس مشخص، مسير و آينده مس روشن وکاملا شفاف است و هيچ شبهه اي جود ندارد.افق مس دسترسي به 700هزار تن است و مسير مشخص و برنامه روشني برايش تدوين کرديم و به آن دست مي‎يابيم.کارگران و کارکنان مس با دل و جان در حال کار هستند و يکي از بهترين سال‎هاي مس در سال 90 رقم خواهد خورد.