تولید و تجارت در خلسه

در هفته‌های اخیر روند تولید و تجارت کشور تحت تاثیر تنش‌های منطقه‌ای قرار گرفته است. در چنین فضایی وزارت بسته‌ای را برای واحدهای زیان‌دیده به تولید تدوین کرده است. بااین‌وجود امید می‌رود با بازگشت هرچه سریع‌تر امید و ثبات به بازارها، شاهد رفع مشکلات و گره‌های اقتصادی کشور باشیم.

پیش‌بینی دولت و وزارت صمت برای بازگشت واحد‌های زیان‌دیده به تولید

حمله اسرائیل به ایران و جنگ ۱۲ روزه پس از آن، ضربات جدی را به اقتصاد ایران تحمیل کرد. این جنگ و تنش‌های ادامه‌دار حاصل از شرایط ضربات جدی را به تولید تحمیل می‌کند. بنابراین فعالان صنعتی خواستار اصلاح سیاست‌های دولت و وزارت صمت با هدف حمایت از تولید و تجارت هستند. وزیر صنعت، معدن و تجارت حمایت دولت از صنایع آسیب دیده از تهاجم دشمن در قالب طرح پشتیبانی از تولید وزارت صمت را گام مهمی در بازگرداندن واحد‌های زیان دیده به چرخه تولید عنوان کرد. سید‌محمد اتابک گفت: دشمن متجاوز، مراکز تولیدی را با هدف به تعطیلی کشاندن تولید و اشتغال، آماج حمله قرار داد که این توطئه با ایستادگی جبهه صنعت و تولید مواجه شد.

وزیر صنعت، معدن و تجارت طرح حمایت از تولید را گره‌گشا دانست و تصریح کرد: در طرح حمایت از تولید، تسهیلات ارایه شده در حوزه بیمه، مالیات، اعتبار بانکی و سرمایه در گردش برای صنایع آسیب‌دیده از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه در نظر گرفته شده است.

بازار فولاد در انتظار

به دنبال حمله نظامی اسرائیل به خاک ایران، بسیاری از بازارها ازجمله روند تولید و خریدوفروش در زنجیره فولاد کشور تحت تاثیر منفی قرار خواهد گرفت. کیوان جعفری طهرانی، تحلیل‌گر ارشد بازارهای بین‌المللی با بررسی پیامدهای درگیری نظامی اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی، از کاهش فعالیت‌های تجاری، رکود بازارهای فولاد و سنگ‌آهن و نوسانات شدید ارزی سخن گفت. وی تأکید کرد که اگرچه تولید در معادن و کارخانه‌ها متوقف نشد، اما اقتصاد کشور، به‌ویژه بخش صادرات، با محدودیت‌ مواجه شد. نبود معاملات فعال در بازار و تعطیلی بورس باعث شد فعالیت اقتصادی در سطح کلان، تقریباً متوقف شود. در بنادر، کشتی‌ها در صف بارگیری بودند، اما برخی از آن‌ها به‌دلیل تغییر نظر صادرکنندگان، بدون بار ماندند. این در حالی بود که بخشی دیگر از صادرکنندگان به دلیل تعهدات قبلی، مجبور به بارگیری شدند تا از پرداخت خسارت به مالکین کشتی جلوگیری کنند.

تحلیل‌گر بازارهای بین‌المللی همچنین به وضعیت تقاضا در بازار داخلی و خارجی اشاره کرد و گفت: در هفته گذشته، حجم معاملات به‌شدت کاهش یافت. نبود عرضه در بورس کالا و توقف مزایده‌ها باعث شد هیچ معامله مؤثری شکل نگیرد. تقاضای داخلی به حداقل رسید و بازارهای خارجی نیز در انتظار فرو نشستند.

هزینه بالای انرژی و فرسودگی ماشین‌آلات؛ چالش مهم معدن‌کاران

ایران از ظرفیت‌های مهم معدنی برخوردار است که می‌تواند به توسعه صنعتی و اقتصادی کشور منجر شود. بااین‌وجود چالش‌های بسیاری در روند بهره‌مندی از این پتانسیل‌ها به چشم می‌خورد که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.

چالش مهم معدن‌کاران هزینه بالای انرژی و فرسودگی ماشین‌آلات است. رئیس انجمن تخصصی معادن و صنایع معدنی خراسان رضوی گفت: خراسان رضوی، یکی از بزرگ‌ترین استان‌های معدنی کشور است به‌طوری‌که در این استان ۴۶ معدن آهن با ظرفیت استخراج سالانه ۳۳ میلیون تن و ۵۴ معدن مس با ظرفیت ۳۳ میلیون تن وجود دارد.

وی افزایش قیمت برق و گاز را از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه برشمرد و خاطرنشان کرد: هزینه انرژی ۸.۵ درصد قیمت تولید را دربر می‌گیرد و افزایش هزینه باعث کاهش طرح‌های توسعه‌ای می‌شود که این امر در کل کشور مشهود است.

جمشیدی یکی دیگر از چالش‌های این حوزه را فرسودگی ماشین‌آلات معدنی دانست و تاکید کرد: عمر ماشین‌آلات معدنی بسیار زیاد است و دولت باید برای نوسازی ماشین‌آلات و ناوگان معدنی برنامه‌ریزی کند، زیرا این امر سبب می‌شود میزان تولید افزایش و میزان مصرف سوخت کاهش یابد که هر دو مورد موفقیت محسوب می‌شود.

اجرای ابلاغیه جنجالی قیمت‌های پایه عرضه کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی متوقف شد

قیمت‌گذاری در زنجیره فولاد کشور یکی از مهم‌ترین مواردی است که در سال‌های اخیر چالش‌برانگیز شده است. میزان سودسازی در حلقه‌های مختلف این زنجیره همواره مورد بحث بوده است. دفتر صنایع معدنی وزارت صمت با صدور نامه‌ای خطاب به مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران، از توقف اجرای ابلاغیه اخیر این وزارتخانه در خصوص محاسبه قیمت پایه محصولات معدنی زنجیره فولاد (کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی) خبر داد.

طبق ابلاغیه جنجالی، سقف قیمت پایه کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی، برابر با آخرین نرخ ارزش گمرکی آن‌ها بر مبنای نرخ حواله ارز مرکز مبادله ارز و طلا تعیین شده بود. این فرمول به کاهش شدید قیمت این کالاها در بورس کالا منجر می‌شد که با دستور جدید وزارت صمت، اجرای این ابلاغیه متوقف شده است.

واردات ماشین‌آلات مدرن تولید از حقوق گمرکی معاف شد

تامین ماشین‌آلات منطبق با فناوری‌های نوین یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که تولید و تجارت را تحت تاثیر منفی قرار داده است. با اصلاح قوانین در راستای تامین تکنولوژی‌های نوین، بخش بزرگی از چالش‌های حوزه تولید مرتفع خواهد شد. مدیرکل واردات گمرک ایران بخشنامه معافیت حقوق گمرکی برای واردات ماشین‌آلات با فناوری روز دنیا در صورت جایگزینی با ماشین‌آلات فرسوده را به گمرکات اجرایی ابلاغ کرد. این بخشنامه مطابق جزء ٢ بند «د» ماده ٤٨ قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت صادر شده که بر اساس آن «واردات ماشین‌آلات بافناوری روز دنیا جهت جایگزینی باماشین‌آلات فرسوده مشروط به عدم ساخت داخل یا کمبود ظرفیت‌های تولید داخل پس از تأیید شورای راهبری فناوری‌های دانش‌بنیان موضوع قانون جهش تولید دانش‌بنیان مجاز است.»

قیمت فلز سرخ رو به افزایش

از مس با عنوان فلز آینده یاد می‌شود. ظرفیت و تولید مس تصفیه‌شده جهانی در سومین ماه ۲۰۲۵ میلادی، به ترتیب ۶.۸ و ۳.۲ درصد افزایش یافت. گروه مطالعات بین‌المللی مس (ICSG) در گزارش جدید خود اعلام کرد: فعالان مس جهانی از ابتدای ژانویه تا پایان ماه مارس ۲۰۲۵ میلادی، حدود ۷ میلیون و ۵۸ هزار تن مس تصفیه‌شده تولید کردند. این رقم در مدت مشابه سال ۲۰۲۴ میلادی، ۶ میلیون و ۸۴۱ هزار تن بود. طی ۳ ماه مذکور نیز ۸ میلیون و ۵۱۱ هزار تن در بخش کارخانه‌های مس تصفیه‌شده جهانی، ظرفیت ایجاد شد. این آمار در مدت مشابه سال گذشته میلادی، ۷ میلیون و ۹۷۰ هزار تن بود. بنا به این گزارش، بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت جهانی مس طی یک ماه اخیر پس از طی نوساناتی، روند صعودی داشته است.